Bezpłatna opieka zdrowotna w Polsce

Konstytucja RP w art. 68 ust. 1 mówi: „Każdy ma prawo do ochrony zdrowia”.

W praktyce ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia (czyli prawo do bezpłatnej opieki medycznej w państwowych szpitalach i bezpłatnych wizyt u lekarzy) nie każdej osobie przysługuje „automatycznie” – najczęściej wymaga opłacania składek.

Możesz jednak ubezpieczyć się bezpłatnie nawet jeżeli nie masz dochodów. Ubezpieczyć może Cię również członek rodziny.

Kiedy nie musisz się martwić o ubezpieczenie zdrowotne?

Ubezpieczenie zdrowotne przysługuje Ci zawsze i niezależnie od jakichkolwiek formalności (także bez opłacania składek) jeżeli:

• masz poniżej 18 lat,
• jesteś osobą w ciąży, w trakcie porodu i połogu,

Ubezpieczeniem zdrowotnym nie musisz się również martwić jeśli:

• pracujesz na umowie o pracę lub umowie zlecenie – wtedy składki opłaca w Twoim imieniu pracodawca (składka zdrowotna jest częścią kwoty brutto Twojego wynagrodzenia),
• jesteś emerytem/tką lub rencistą/tką (opłaca je ZUS).

Kiedy możesz ubezpieczyć się z członkiem rodziny?

Możesz również zostać objęta/y ubezpieczeniem członka Twojej rodziny, jeżeli:

• masz mniej niż 26 lat i wciąż się uczysz (w tym przypadku jeżeli nie mogą ubezpieczyć Cię rodzice, może Cię również ubezpieczyć szkoła lub uczelnia),
• masz orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• jesteś współmałżonką/współmałżonkiem osoby ubezpieczonej,
• jesteś rodzicem lub dziadkiem osoby ubezpieczonej i żyjesz z nią w jednym gospodarstwie domowym.

W każdym z tych przypadków upewnij się, że osoba, z którą chcesz się ubezpieczyć posiada ważne ubezpieczenie zdrowotne (czyli np. pracuje, posiada status bezrobotnego, jest ubezpieczona przez Ośrodek Pomocy Społecznej itp.), oraz, że zgłosiła Cię do ubezpieczenia w ZUS.

Co jeśli nie pracuję i nie mogę być ubezpieczony/a jako członek rodziny?

Możesz być również ubezpieczony/a jeżeli:

• zarejestrujesz się jako bezrobotny/a,
• pobierasz zasiłek stały z pomocy społecznej,
• uzyskujesz dochód nie wyższy niż 701 zł (dla osoby samotnej) lub 528 zł (na osobę w rodzinie) i złożysz wniosek do ośrodka pomocy społecznej lub urzędu miasta/gminy (dotyczy również osób w kryzysie bezdomności).

W takim przypadku składki opłaci za Ciebie urząd pracy, opieka społeczna lub samorząd.

W jakich przypadkach muszę opłacić ubezpieczenie z „własnej kieszeni”?

Może się zdarzyć, że nie przysługuje Ci ubezpieczenie w żadnym z opisanych wcześniej przypadków. Najczęściej taki przypadek występuje jeśli prowadzisz własną działalność gospodarczą. Wtedy składkę opłacasz samodzielnie (ponieważ jesteś własnym „pracodawcą”). Wysokość tej składki wynosi 9% lub 4,9% Twoich dochodów z miesiąca poprzedzającego ten, za który opłacasz składkę. Jeżeli prowadzisz własną firmę, z pewnością wiesz ile i kiedy powinieneś/powinnaś zapłacić więc nie będę tutaj dokładnie opisywał tego przypadku. Jeślii natomiast planujesz założyć działalność gospodarczą i chcesz się dowiedzieć – śledź moje posty, już niebawem ukaże się cały cykl dotyczący zakładania własnej firmy 🙂

Jeżeli nie pracujesz, nie możesz ubezpieczyć się z członkiem rodziny i nie chcesz rejestrować się jako bezrobotny/a, ani korzystać z pomocy opieki społecznej, możesz się również ubezpieczyć dobrowolnie.

Taka forma ubezpieczenia przypomina prywatne ubezpieczenie zdrowotne – opieka w państwowych placówkach medycznych przysługuje Ci w zamian za comiesięczną opłatę.

Koszt dobrowolnego ubezpieczenia w NFZ wynosi w pierwszym kwartale 2023 roku 626,93 zł.

Podsumowanie

Szczególną uwagę powinnaś/eś zwrócić na kwestię ubezpieczenia zdrowotnego kiedy:

• kończysz szkołę lub studia – zachowujesz wtedy prawo do ubezpieczenia przez 6 miesięcy (w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej np. po maturze) lub przez 4 miesiące po ukończeniu studiów (od dnia obrony). Ten czas możesz wykorzystać na szukanie pracy. Jeżeli masz trudności z jej znalezieniem, zarejestruj się przed upływem tego okresu w Urzędzie Pracy jako bezrobotny/a, aby zachować ubezpieczenie w NFZ.
• zmieniasz pracę – wtedy prawo do ubezpieczenia masz przez miesiąc po zakończeniu pracy. Jeżeli nie znajdziesz w tym czasie nowego zajęcia, również zarejestruj się w Urzędzie Pracy.

Źródła:

https://www.nfz-szczecin.pl/a0gss_gwarantowane_swiadczenia.htm
https://www.nfz-szczecin.pl/lipdu_uprawnieni_do_swiadczen.htm
https://www.gov.pl/web/zdrowie/uzyskaj-decyzje-uprawniajaca-do-bezplatnych-swiadczen-opieki-zdrowotnej1
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-nowy-polski-lad-skladka-zdrowotna-uzalezniona-od-dochodu-i-bez-odliczenia