Czym jest podatek VAT?

Hasło „Podatek VAT” znamy chyba wszyscy. Często pojawia się np. podczas promocji w sklepach (np. „ceny niższe o VAT”). W ostatnich latach natomiast zrezygnowano z niego w stosunku do żywności. Zmieniano także jego stawkę dotyczącą paliwa, co odbiło się szerokim echem w mediach.

Podatek VAT jest stosowany obecnie prawie na całym świecie, a po raz pierwszy został zastosowany we Francji w 1954 roku. W Polsce został wprowadzony w 1993 roku.

Czym jednak dokładnie jest podatek VAT? Jest to podatek od towarów i usług (PTU – ten skrót widoczny jest np. na paragonach). VAT oznacza value-added tax czyli podatek od wartości dodanej.

Wysokość stawek VAT to chyba najbardziej powszechna wiedza na temat tego podatku. Warto ją jednak przypomnieć.

Stawki VAT wynoszą:

• 5 % – na towary „pierwszej potrzeby” – głównie żywność, a także np. książki
• 8 % – np. na towary budowlane oraz usługi rekreacyjne (np. karnet na siłownię)
• 23 % – na pozostałe towary i usługi.

Kto płaci podatek VAT?

Jeżeli NIE jesteś przedsiębiorcą – mam dla Ciebie dobrą i złą wiadomość (właściwie to obie są dobre). Z pewnością płacisz podatek VAT nawet o tym nie wiedząc. Dodatkowo niemożliwe jest abyś go nie zapłacił/a.

Dzieje się tak dlatego, że podatek VAT doliczony jest do cen towarów i usług, które kupujesz [np. kupując towar za 123 zł (kwota brutto) – 100 zł to wynagrodzenie przedsiębiorcy (kwota netto), a 23 zł to podatek VAT – (przy stawce 23%)].

Płacisz go od razu w sklepie lub np. u fryzjera. Jego kwotę znajdziesz zawsze na paragonie.

Natomiast obowiązek odprowadzenia podatku do Urzędu Skarbowego ciąży zawsze na przedsiębiorcy.

Jednak nie zawsze musi on przelać do Urzędu Skarbowego 23 zł podatku, jeżeli sprzedał/a towary lub usługi za 123 zł brutto.

Dlaczego? Najprościej wytłumaczyć to na przykładzie.

Mechanizm działania podatku VAT – przykład pochodzi z Wikipedii

Mechanizm działania podatku VAT najprościej omówić na przykładzie kilku następujących po sobie transakcji. Pierwsze transakcje przebiegają między przedsiębiorcami, a ostatnim ogniwem w tym łańcuchu jest konsument (np. klient sklepu).

Oto przykładowy łańcuch transakcji:

Producent surowca (np. właściciel lasu) wycenia drewno na 100 zł (wartość netto), nalicza od tego 23% podatku VAT (podatek należny). Następnie sprzedaje do tartaku za 123 zł (wartość brutto). Zakładając hipotetycznie, że nie ponosi żadnych kosztów (ścinka, paliwo itd.) odprowadzi on 23 zł podatku VAT do urzędu skarbowego.

Czym jest kwota netto i brutto już wiesz. Zapamiętaj również termin „podatek należny”.

Następnie od właściciela lasu drewno kupuje tartak. Tartak przetwarza drewno na deski, które sprzedaje do sklepu za 150 zł netto + 34,5 zł podatku VAT (23%), czyli 184,5 zł brutto. Kwota podatku VAT 34,5 zł – czyli podatek należny, który powinien odprowadzić – może zostać pomniejszona o udokumentowane fakturami VAT koszty związane z zakupem surowca (drewna) i „produkcją” desek, np. zakup pił, energia elektryczna (np. 24,6 zł (20 zł netto + 4,6 zł VAT)). Wartość podatku VAT zawartego na tych fakturach stanowi podatek naliczony, który można odliczyć od należnego i odprowadzić tylko różnicę.

W powyższym przykładzie, dla stawki 23%, gdy suma takich faktur wynosi 123 zł (tarcica) i 24,6 zł (koszty produkcji) to zawarty w nich podatek VAT (23 zł i 4,6 zł) podlega odliczeniu. Do urzędu skarbowego tartak odprowadzi różnicę podatku należnego i naliczonego,

czyli 34,5 zł – 23,0 zł – 4,6 zł = 6,9 zł

Ostatnią transakcją jest sprzedaż desek w sklepie ostatniemu klientowi (konsumentowi):

Sklep sprzedaje końcowym odbiorcom deski za 307,5 zł brutto (czyli 250 zł netto + 23% VAT). Kupujący ma tę cenę na paragonie, ale sklep, podobnie jak tartak, odprowadza do Skarbu Państwa tylko różnicę między podatkiem należnym i naliczonym. Zakładając, że opisane powyżej zakupy sklepu są jego jedynymi wydatkami objętymi podatkiem VAT to zapłaci 57,50 zł – 34,50 zł = 23 zł.

Z powyższego przykładu można już łatwo wywnioskować dlaczego podatek VAT jest podatkiem od wartości dodanej – każdy z podatników VAT płaci Urzędowi Skarbowemu jedynie kwotę podatku od własnej, włożonej w dany produkt pracy. Czyli wartości, którą np. tartak dodał do surowego drewna – tworząc z niego deski.

Źródło:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Podatek_od_towar%C3%B3w_i_us%C5%82ug
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-co-to-jest-podatek-vat-zasady-jego-dzialania