Jak dorobić nie mając 18 lat? Własne pieniądze to podstawa niezależności. Drobne kwoty zarobić możesz właściwie w każdym wieku. Mając 13 lat uzyskujesz „ograniczoną zdolność do czynności prawnych” (mówi o tym Ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r rozdz. I art. 15). Taka „ograniczona zdolność” daje Ci możliwość zawierania „umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”. Kodeks Cywilny nie precyzuje co należy do „drobnych spraw”, ale z pewnością możesz zrobić zakupy, skosić komuś trawnik, wyprowadzić psa lub udzielać korepetycji.

Sposoby na dorobienie przed 18 rokiem życia.

Umowa o pracę:

Jednym ze sposobów na zarobienie własnych pieniędzy w młodym wieku, po ukończeniu szkoły podstawowej, jest kontynuacja nauki w szkole branżowej. Zajęcia w takiej szkole łączą się z pracą zawodową, a proporcje godzin pracy i lekcji zmieniają się w zależności od tego w której klasie jesteś. Pracodawcy możesz poszukać samodzielnie (choć nie wszystkie firmy zatrudniają pracowników młodocianych) lub może Ci w tym pomóc szkoła. Nawet jeżeli nie masz pewności czy dana firma Cię zatrudni – zawsze warto się zapytać. Np. zadzwonić lub wysłać wiadomość e-mail.

Jako pracownikowi młodocianemu przysługuje Ci wynagrodzenie uzależnione od wysokości średniego wynagrodzenia w Polsce. Kwotę tą podaje co kwartał GUS (Główny Urząd Statystyczny). Wynagrodzenie uzależnione jest od roku nauki w szkole branżowej i wynosi w pierwszym roku – co najmniej 5% średniego wynagrodzenia czyli około 311 zł (wg stanu z I kwartału 2022 roku), w drugim roku – co najmniej 6% średniego wynagrodzenia czyli około 374 zł i w trzecim roku – co najmniej 7% średniego wynagrodzenia czyli około 436 zł.

Umowa o pracę:

Jako „pracownik młodociany” prawo gwarantuje Ci specjalną ochronę, abyś nie pracował/a zbyt ciężko:

• Jeżeli masz od 15 do 16 lat – nie możesz pracować więcej niż 6 godzin dziennie.
• Jeżeli od 16 do 18 lat – więcej niż 8 godzin dziennie.
• Do czasu pracy wlicza się również czas poświęcony na naukę w szkole.
• Jeżeli pracujesz więcej niż 4,5 godziny na dobę przysługuje Ci pół godziny przerwy wliczanej do czasu pracy.
• Nie możesz pracować w nocy (od 22.00 do 6.00) ani wykonywać nadgodzin.
• Pomiędzy zakończeniem pracy a jej rozpoczęciem następnego dnia przysługuje Ci 14 godzin przerwy (np. jeśli zakończysz pracę o 20.00 wieczorem, następnego dnia nie możesz zacząć pracować przed 10.00 rano).
• Masz prawo do nieprzerwanego 48-godzinnego odpoczynku w tygodniu, czyli tak naprawdę zawsze musisz mieć wolny weekend.
• Po 6 miesiącach pracy masz prawo do 12 dni płatnego urlopu.
• Po roku pracy, do ukończenia 18 roku życia masz prawo do 26 dni urlopu w roku.

Co dalej?

Pomimo że nauka w szkole branżowej nie kończy się maturą, zawsze możesz kontynuować ją w liceum lub technikum, a po zdaniu matury – na studiach. To doskonała droga do szybkiego osiągnięcia niezależności, a Twoje doświadczenie z pewnością docenią przyszli pracodawcy.

Świadczenie usług (Własna działalność):

Jeśli nie chcesz pracowac u kogoś – sam/sama możesz być własnym szefem lub szefową. Na początek zastanów się co umiesz robić. Nawet jeżeli masz dopiero kilkanaście lat z pewnością potrafisz wiele rzeczy, dzięki którym możesz dorobić do kieszonkowego od rodziców.

Świadczenie usług (Własna działalność):

Najczęściej wykonywane przez nastolatków prace to:

– koszenie trawników

– wyprowadzanie psa na spacer

– lekkie i drobne prace remontowe jak np. malowanie

– robienie zakupów

– udzielanie korepetycji

– drobny handel

Wszystkie te prace możesz legalnie wykonywać mając 13 lat, kiedy uzyskujesz „ograniczoną zdolność do czynności prawnych” (mówi o tym Ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r rozdz. I art. 15). Taka „ograniczona zdolność” daje Ci możliwość zawierania „umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”.

Dodatkowo jeżeli Twój dochód nie przekracza połowy połowy minimalnego wynagrodzenia (minimalne wynagrodzenie w 2022 roku wynosi 3010 zł brutto – połowa 1505 zł) możesz prowadzić działalność legalnie bez jej rejestracji w jakimkolwiek urzędzie (Ustawa Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 roku (test jednolity Dz.U. 2021, poz. 162)). Warto o tym pamiętać, gdyby ktoś próbował wmówić Ci, że pracujesz nielegalnie.

Bezpieczeństwo na pierwszym miejscu!

Pracując na własny rachunek możesz niestety spotkać się również z nieuczciwymi klientami, którzy np. nie będą chcieli zapłacić za wykonaną usługę. Najlepszym zabezpieczeniem przed oszustami jest umowa. Nie musi mieć ona formy papierowej. Umową są również SMS-y lub maile, które wymieniasz z klientem. Dlatego zawsze warto potwierdzić termin, miejsce i cenę usługi np. SMS-em. Dzięki temu zawsze będziesz mógł/a przypomnieć klientowi np. na jaką cenę się zgodził, a jednocześnie będziesz mieć wszystko zapisane jak w notatniku.

Prawa przedsiębiorcy:

Prowadząc własną działalność, nierejestrowaną czy rejestrowaną już po 18 roku życia, musisz pamiętać, że niestety nie obejmuje Cię ochrona, którą przewiduje Kodeks Pracy. Nie przysługuje Ci np. prawo do urlopu, sam/a ustalasz swój czas pracy i musisz dbać o to, aby klienci płacili Ci w terminie. Pomimo tego własna działalność da Ci doświadczenie i umiejętności, które bardzo trudno zdobyć pracując na umowie o pracę. To np. praktyczna wiedza o ekonomii, psychologii i kontaktach międzyludzkich.

Pamiętaj też, że nie musisz wybierać pomiędzy pracą u kogoś, a pracą na własny rachunek. Zawsze możesz pracować u kogoś i jednocześnie samodzielnie dorabiać, tak aby ostatecznie wybrać własną drogę. Powodzenia!

Warto wcześnie zacząć pracować – ale to musi być Twój wybór!

Podsumowując – wczesne podjęcie pracy może dać Ci lepszy start w dorosłe życie i zapewnić łatwiejsze znalezienie dobrej pracy w przyszłości. Pracując możesz nauczyć się wielu przydatnych rzeczy.

Pamiętaj jednak, że musi być to Twój wybór. Jeśli potrzebujesz czasu na naukę, nikt nie może Cię zmusić do pracy.

Jeżeli Twoja rodzina ma kłopoty finansowe, Twoją rolą nie jest jej utrzymanie – to rola dorosłych. Jeśli chcesz pomóc – nie pracuj ponad siły. Jeżeli potrzebujesz pomocy poszukaj jej u nauczycieli, pedagoga szkolnego, w miejscowym Ośrodku Pomocy Społecznej lub Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Kontakt do tych instytucji z pewnością znajdziesz łatwo w Internecie.

Praca jest ważną częścią życia. Jeśli w swojej obecnej pracy czujesz się źle – nie bój się szukać innej. Nie pozwól pracy odebrać sobie szczęścia i radości życia. Realizuj swoje pomysły – być może wpadniesz na coś, na co nie wpadł jeszcze nikt i zostaniesz milionerem 😉