Działalność nierejestrowana – jak ją prowadzić?

przez Karol Wawrzyniak · 18 maja, 2024

Działalność nierejestrowana – od czego zacząć?

W poprzednich postach skupiłem się na bardziej nieformalnych aspektach rozkręcania własnego, małego biznesu. Były to przede wszystkim umiejętności i predyspozycje. Dziś zajmę się bardziej formalną częścią tego zagadnienia. Czyli przepisami.

Bo choć nazwa „działalność nierejestrowana” sugeruje brak jakichkolwiek formalności – niestety tak nie jest.

Ich ilość jednak jest na tyle niewielka, że każdy początkujący przedsiębiorca z pewnością je „ogarnie”. Jednocześnie prowadzenie własnej, uproszczonej księgowości, z pewnością przyczyni się do zdobycia wiedzy niezbędnej na dalszym – już zarejestrowanym etapie działalności.

Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną?

Aby prowadzić działalność nierejestrowaną musisz spełnić jedynie dwa warunki:

Nie możesz wykonywać wcześniej zarejestrowanej działalności gospodarczej lub od jej zakończenia musi upłynąć minimum 60 miesięcy. Jeżeli dopiero zaczynasz swoją przygodę z pracą na własny rachunek, tym warunkiem nie musisz się przejmować.
Przychód z działalności nierejestrowanej nie może przekroczyć w żadnym miesiącu 75% minimalnego wynagrodzenia (w pierwszym półroczu 2024 roku ten limit wynosi 3 181,50 zł). Pamiętaj o różnicy między przychodem a dochodem!
Działalność nierejestrowana nie może dotyczyć branży gdzie wymagane są pozwolenia lub koncesje.

Koszty prowadzenia działalności nierejestrowanej

Prowadząc działalność nierejestrowaną możesz odliczyć od przychodu koszty jej prowadzenia. Dzięki temu zapłacisz niższy podatek. Mechanizm odliczenia kosztów wygląda w tym przypadku tak jak w zarejestrowanej firmie. Od kwoty przychodu odejmujesz kwotę kosztów i w ten sposób uzyskujesz kwotę dochodu, który będzie opodatkowany.

Jeżeli wykonujesz np. usługi związane z drobnymi naprawami, możesz odliczyć od przychodu koszt zakupu materiałów, narzędzi itd. Przy ich zakupie musisz jednak poprosić sprzedawcę o wystawienie faktury z Twoimi danymi (imię, nazwisko, adres). Fakturę musisz następnie przechowywać przez okres 5 lat. Najlepiej założyć sobie na wszystkie dokumenty teczkę lub segregator, tak aby później móc je później łatwo odnaleźć.

Dowód sprzedaży

Prowadząc działalność nierejestrowaną nie masz obowiązku wystawiania rachunków. Musisz to zrobić jedynie na wyraźną prośbę klienta. Od wyrażenia takiego żądania przez klienta masz 3 miesiące na wystawienie takiego dokumentu.

Jeżeli jednak planujesz w przyszłości rozwój i rejestrację swojego małego biznesu, zdecydowanie polecam wystawianie rachunku lub faktury każdemu klientowi. W dwóch egzemplarzach. Oryginał dla klienta i kopia dla Ciebie. Tak jak ma to miejsce w zarejestrowanej działalności.

Dzięki temu nie będziesz musiał/a prowadzić osobnych notatek dotyczących Twoich zarobków z działalności nierejestrowanej, a jedynie na koniec każdego miesiąca oraz roku podsumujesz swoje przychody na podstawie dowodów sprzedaży.

Tak jak w przypadku faktur dotyczących zakupów, również dowody sprzedaży przechowuj w łatwo dostępnym miejscu, przez okres 5 lat. Tak aby móc łatwo do nich wrócić.

Roczne rozliczenie i podatek

Zarobki z działalności nierejestrowanej podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT w wysokości 12%. Warto dodać, że obowiązuje w tym przypadku również kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł. A podatek zapłacisz tylko od kwoty, która przekroczyła 30 000 zł. Np. jeżeli zarobisz 35 000 zł, podatek zapłacisz jedynie od kwoty 5 000 zł.

Nieco inna sytuacja ma miejsce, jeżeli równolegle pracujesz na etacie (lub umowie cywilnoprawnej) i prowadzisz działalność nierejestrowaną. Kwota wolna od podatku dotyczy wszystkich źródeł dochodu, więc jeśli skorzystasz z niej już w pracy na etacie, nie będziesz już mógł/a wykorzystać jej w przypadku działalności nierejestrowanej.

Na jakim formularzu PIT rozliczyć działalność nierejestrowaną?

Działalność nierejestrowaną rozliczysz na formularzu PIT-36, podobnie jak działalność zarejestrowaną.

Działalność nierejestrowana a ZUS

Prowadząc działalność nierejestrowaną nie musisz opłacać składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne. W tym przypadku nie będziesz mógł/a jednak skorzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej w ramach NFZ. Dlatego jeżeli działalność nierejestrowana jest Twoim jedynym źródłem dochodu (nie pracujesz równolegle np. na etacie), postaraj się o ubezpieczenie zdrowotne. Możesz się zarejestrować jako bezrobotny/a lub skorzystać z ubezpieczenia jako członek rodziny.

Działalność nierejestrowana a NIP

Prowadząc działalność nierejestrowaną możesz, lecz nie musisz posiadać nr NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej). Może Ci się on przydać jeżeli np. zamierzasz wystawiać paragony na kasie fiskalnej lub uzyskać status podatnika VAT.

O nr NIP zawnioskujesz na druku NIP-7.

Kiedy potrzebujesz kasy fiskalnej?

Gdy prowadzisz działalność nierejestrowaną i świadczysz usługi lub sprzedajesz towary osobom fizycznym lub rolnikom ryczałtowym:

nie musisz mieć kasy fiskalnej – jeżeli sprzedajesz towary lub usługi za mniej niż niż 20 000 zł rocznie (dotyczy tylko sprzedaży dla osób fizycznych i rolników ryczałtowych, a nie sprzedaży dla np. firm)
musisz mieć kasę fiskalną – jeżeli przekroczysz kwotę#20 000 zł sprzedaży dla wyżej wymienionych osób, lub świadczysz usługi:
- kosmetyczne,
- fryzjerskie,
- wulkanizacyjne,
- z zakresu mechaniki samochodowej,
- gastronomiczne,
- z zakresu doradztwa podatkowego.

Kiedy musisz być podatnikiem VAT?

Prowadząc działalność nierejestrowaną w większości przypadków nie musisz być podatnikiem VAT. Są jednak branże, w których jest to konieczne. Podatnikiem VAT musisz być jeżeli świadczysz usługi: