Czym jest mobbing?

Słowo mobbing pochodzi z języka angielskiego (czasownik „mob” – nagabywać, napadać, zaczepiać) i oznacza prześladowanie w miejscu pracy. Najczęściej ma on postać długotrwałej, powtarzającej się przemocy psychicznej, izolowania, wyśmiewania; które ostatecznie prowadzi do obniżenia zdolności do wykonywania pracy, rozstroju zdrowia lub nawet depresji.

Mobbing może być:

• pionowy (ukośny) – kiedy pracownik prześladowany jest przez przełożonego (lub odwrotnie – wbrew pozorom i takie sytuacje się zdarzają)
• poziomy – kiedy prześladowca i ofiara znajdują się na tym samym lub podobnym stanowisku.

Przykłady mobbingu

Mobberzy mają niestety szeroki „repertuar” zachowań przemocowych. Mogą do nich należeć:

• wyśmiewanie (wyglądu, sposobu wykonywania pracy, stanu zdrowia itd.),
• izolacja pracownika (nie podawanie ręki, nie odpowiadanie na „dzień dobry”, ignorowanie ofiary mobbingu w rozmowie),
• rozsiewanie plotek – może być poprzedzone również udawaniem „przyjaciela” przez mobbera, tak aby wydobyć od ofiary np. osobiste wyznania,
• delegowanie zadań przekraczających kompetencje pracownika, niezwiązanych z pracą, naruszających jego godność,
• nie delegowanie pracownikowi żadnych zadań,
• delegowanie, a następnie odbieranie zadania pracownikowi.

Zachowania mobbingowe mogą być często niezwykle subtelne, tak że sama ofiara nie zdaje sobie początkowo sprawy z zaistnienia zjawiska mobbingu, np.

• „dobre rady” udzielane przez współpracownika dotyczące sposobu wykonywania pracy, wg których ostatecznie praca ofiary zawsze okazuje się źle wykonana,
• nieprzekazywanie „zapominanie o przekazaniu” informacji dotyczących działania firmy,
• wzbudzanie poczucia winy na różne sposoby.

W takich sytuacjach warto „słuchać” swojego organizmu. Narastający stres, poczucie winy, objawy psychosomatyczne takie jak ból brzucha, ból głowy przed pójściem do pracy, a szczególnie przed kontaktem z pozornie „miłym” kolegą/koleżanką mogą Ci zasugerować, że coś jest nie tak jak powinno być.

Co nie jest mobbingiem?

Warto pamiętać, że pewien umiarkowany poziom stresu, może nam towarzyszyć w pracy i jest normalny. Szczególnie w zawodach obarczonych dużą odpowiedzialnością.

Egzekwowanie przez pracodawcę właściwego wykonywania obowiązków pracowniczych nie jest mobbingiem.

Ważne jest aby zasady wykonywania pracy były jasno ustalone (kto, co i na kiedy powinien zrobić). Upomnienie pracownika, który niewłaściwie wykonał swoje obowiązki czasami niestety bywa uzasadnione. Nie powinno jednak ono odbywać się w obecności zbyt wielu świadków i poruszać tematów prywatnych.

Jeśli szef upominając Cię odniesie się jedynie do twoich obowiązków, nie jest to mobbingiem.

Jeśli jednak wykonujesz swoje obowiązki w sposób należyty (np. w porównaniu do współpracowników), a upomnienia przydarzają się regularnie i tylko Tobie – jest to mobbing.

Gdzie zgłosić mobbing?

Pierwszą osobą, której należy zgłosić mobbing jest zawsze Twój przełożony lub pracodawca. W przypadku mobbingu poziomego, bezwzględnie powinieneś/aś zgłosić problematycznego kolegę lub koleżankę swojemu przełożonemu/ej. Nie jest to „donoszenie”. Mobber często może stwarzać fałszywe wrażenie, że swoją postawą dba o firmę. W rzeczywistości jednak doprowadzenie do znacznego stresu u pracownika wpływa niekorzystnie na wydajność firmy – dlatego zgłaszając mobbera to Ty wykazujesz troskę o firmę.

Jeżeli prześladowcą jest Twój przełożony – nie bój się poinformować o jego postawie osoby wyżej postawionej w firmie np. dyrektora lub prezesa.

W przypadku gdy pracujesz np. w małej firmie, gdzie szefem jest właściciel firmy, który nie ma przełożonego „nad sobą”, możesz zgłosić mobbing bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy.

Jeżeli w Twojej firmie działa związek zawodowy – możesz również tam poszukać pomocy i zgłosić mobbing.

Zgłaszając mobbing warto mieć dowody, mogą to być:

• maile, SMS-y od prześladowcy,
• nagrania – szczególnie jeśli mobbing odbywa się wtedy, gdy nie ma świadków, możesz włączyć dyktafon w telefonie i spróbować nagrać to jak np. ktoś na Ciebie krzyczy lub przeklina.
• Zapisuj również sytuacje, które są niepokojące. Szczególnie uwzględnij datę, godzinę, opis zdarzenia, a także kto był świadkiem.

Mobbing w prawie

Mobbing jest zjawiskiem opisanym szczegółowo w polskim prawie. Mówi o nim Art. 94 (3) Kodeksu pracy. § 1 tego artykułu mówi o tym, że to obowiązkiem pracodawcy jest przeciwdziałanie mobbingowi. Jeżeli pracodawca nie reaguje na zgłaszane mu sytuacje prześladowania, możesz zerwać umowę o pracę bez okresu wypowiedzenia (tak jak w przypadku nie wypłacenia wynagrodzenia) Art. 55 KP.

Sam prześladowca może także odpowiadać karnie. Długotrwały stres może prowadzić np. do depresji, co oznacza wywołanie uszczerbku na zdrowiu, o którym mówią Art. 156 i 157 Kodeksu Karnego. Również pomówienie (rozsiewanie plotek) jest przestępstwem – art. 212 KK, a także znęcanie się – art. 207 KK.

Wszystkie te przestępstwa zagrożone są karą więzienia.

Źródła:

https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00181 (dostęp: 10.12.2023)
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00179 (dostęp: 10.12.2023)
https://adwokat.suszynski.com.pl/prawo-pracy/mobbing-w-pracy-przyklady-przejawy-rodzaje/ (dostęp: 10.12.2023)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mobbing (dostęp: 10.12.2023)
https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/relacje/mobbing-w-pracy-gdzie-go-zglosic-i-jak-udowodnic-poradnik-dla-pracownika-aa-xC8m-s3yK-3ziu.html (dostęp: 10.12.2023)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970880553/U/D19970553Lj.pdf (dostęp: 10.12.2023)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf (dostęp: 10.12.2023)