Czy można zrzec się długów po rodzicach?

Czy można zrzec się długów po rodzicach? To pytanie pojawia się często w kontekście dziedziczenia, ponieważ spadek obejmuje nie tylko majątek, ale także zobowiązania finansowe zmarłego. Poniżej przedstawiamy kompletne wyjaśnienie wszystkich możliwych rozwiązań prawnych pozwalających uniknąć przejęcia długów po rodzicach, wraz z aktualnymi przepisami oraz wymogami proceduralnymi.

Dziedziczenie długów po rodzicach – charakter prawny spadku

Spadek to suma aktywów i pasywów, które pozostawia po sobie spadkodawca. Oznacza to, że w momencie otwarcia spadku na spadkobierców przechodzą zarówno prawa majątkowe, jak i wszystkie niespłacone zobowiązania finansowe, w tym długi po rodzicach [1][4]. Odpowiedzialność za długi może dotyczyć nie tylko kredytów, ale też innych zobowiązań cywilnoprawnych pozostawionych przez zmarłego [4].

Istnieją jednak skuteczne mechanizmy ochrony spadkobierców przed koniecznością ich regulowania. Najważniejsze z nich to odrzucenie spadku oraz przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza [1][4].

Odrzucenie spadku – zawsze bez przejmowania długów

Podstawową metodą uniknięcia odpowiedzialności za długi po rodzicach jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku [1][4]. Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca nie nabywa ani majątku, ani zobowiązań spadkodawcy i całkowicie wyłącza się z kręgu spadkobierców [1][4].

Takie oświadczenie można złożyć wyłącznie w terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o powołaniu do spadku [5]. Po tym okresie przyjmuje się milczące przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza ograniczenie odpowiedzialności, ale jej nie wyłącza w całości [5].

Oświadczenie o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub notariuszem. W imieniu małoletnich dzieci czynności dokonują rodzice jako przedstawiciele ustawowi [1][5][9]. Zgodnie z nowelizacjami przepisów rodzice, którzy sami odrzucili spadek, obecnie mogą dokonać odrzucenia spadku również w imieniu dzieci bez konieczności uzyskiwania sądowej zgody [9].

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – ograniczenie odpowiedzialności

Alternatywnym rozwiązaniem pozostaje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza [1][4]. Decydując się na tę opcję, spadkobierca odpowiada za długi tylko do wartości otrzymanego majątku, nie narażając swojego majątku osobistego [1][4]. Wymaga to sporządzenia spisu inwentarza, określającego wartość spadku oraz wysokość zobowiązań [1][4].

Praktyczne znaczenie tego mechanizmu pojawia się w sytuacji, gdy spadek zawiera zarówno majątek, jak i długi. Wówczas, nawet jeśli długi przewyższają aktywa, spadkobierca nie będzie zobowiązany do ich spłaty z własnych środków – odpowiedzialność ogranicza się do wartości przyjętego spadku [1][4].

Zrzeczenie się spadku za życia spadkodawcy

Ponadto, polskie prawo przewiduje możliwość zrzeczenia się spadku za życia spadkodawcy. Takie rozwiązanie wymaga zawarcia umowy z przyszłym spadkodawcą, sporządzonej w formie aktu notarialnego [5][8]. Skutkiem zawarcia takiej umowy jest wyłączenie osoby zrzekającej się z kręgu spadkobierców już na etapie dziedziczenia, niezależnie od tego, czy spadek obejmuje długi [5][8].

To rozwiązanie pozwala uporządkować sytuację spadkową jeszcze za życia rodzica i skutecznie zabezpieczyć się przed niechcianym dziedziczeniem nie tylko majątku, ale również zobowiązań [5][8].

Procedura odrzucenia spadku przez małoletnich

W sytuacji, kiedy z kręgu spadkobierców niepełnoletnich wymagane jest odrzucenie spadku, przepisy przewidują udział przedstawiciela ustawowego, najczęściej rodzica [1][5][9]. Rodzic, który sam już odrzucił spadek, może obecnie skutecznie dokonać tej czynności także w imieniu dziecka bez konieczności wszczynania postępowania sądowego o zezwolenie [9]. Małoletni nie mogą samodzielnie składać oświadczenia o odrzuceniu spadku [1][5][9].

Jeżeli spadek nie zostanie odrzucony przez rodziców w odpowiednim trybie, istnieje ryzyko, że zobowiązania przejdą właśnie na małoletnich. Procedura musi zostać rozpoczęta w ciągu 6 miesięcy od uzyskania informacji o powołaniu do spadku przez dziecko [5].

Najważniejsze terminy i formalności

Zarówno przy odrzuceniu spadku, jak i jego przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza, termin na złożenie oświadczenia wynosi 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o powołaniu do spadku [5]. Po jego upływie uznaje się, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza [5].

Do skutecznej rezygnacji z dziedziczenia długów niezbędna jest świadomość tego terminu oraz dopełnienie wszystkich formalności przed sądem lub notariuszem. W przypadku małoletnich nie można pominąć uczestnictwa przedstawiciela ustawowego [1][5][9].

Podsumowanie – jak uniknąć odpowiedzialności za długi po rodzicach?

Odrzucenie spadku gwarantuje pełną ochronę przed przejęciem zobowiązań finansowych po rodzicach, uniemożliwiając przejęcie zarówno majątku, jak i długów [1][4]. Możliwością alternatywną jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, gdzie odpowiedzialność ogranicza się do wysokości uzyskanego majątku [1][4].

Zrzeczenie się spadku jest możliwe do zrealizowania także za życia spadkodawcy – wymaga to aktu notarialnego i właściwego przygotowania formalności [5][8]. Kluczowe jest zachowanie 6-miesięcznego terminu oraz prawidłowa reprezentacja nieletnich spadkobierców [1][5][9].

Przestrzegając powyższych procedur, można uniknąć dziedziczenia długów po rodzicach i wykluczyć odpowiedzialność własną oraz dzieci za ewentualne zobowiązania finansowe zmarłego.

Źródła:

• [1] https://kpr-restrukturyzacja.pl/dziedziczenie-dlugu/
• [4] https://www.i-kancelaria.pl/artykuly/czy-dzieci-dziedzicza-dlugi-po-rodzicach-poznaj-najwazniejsze-informacje/
• [5] https://specjaliscikredytowi.pl/blog/dziedziczenie-dlugow-w-polsce-jak-ustrzec-sie-zobowiazan-spadkodawcy-w-2025-roku/
• [8] https://www.spadek.info/zrzeczenie_sie_spadku_za_zycia_dluznikow,476,p.html
• [9] https://rejent.poznan.pl/co-zrobic-gdy-w-spadku-dziedziczy-sie-dlugi/