Jaka jest różnica między pensją netto i brutto?

przez Karol Wawrzyniak · 7 stycznia, 2024

Pensja brutto

W kontekście pensji wypłacanej przez pracodawcę osobie zatrudnionej mamy do czynienia z kwotami netto (otrzymywanej przez osobę pracującą „na rękę” – obecnie najczęściej na konto) i brutto (pensja netto + składki, podatek itp.).

Zarówno w ogłoszeniach o pracę jak i w wyliczeniach Głównego Urzędu Statystycznego dotyczących średniego wynagrodzenia w danym roku, a także w przypadku pensji minimalnej ustalanej przez rząd mamy do czynienia z kwotą brutto.

Składniki kwoty brutto wynagrodzenia mogą się różnić w zależności od rodzaju umowy (o pracę lub cywilnoprawne) a także wieku osoby zatrudnionej (do 26 roku życia obowiązuje zwolnienie z podatku dochodowego).

Obliczenie składek na ZUS – umowa o pracę

Chcąc obliczyć co dokładnie odliczane jest od naszej pensji brutto, rozpoczynamy od obliczenia składek:

emerytalnej: 9,76% pensji brutto (9,76% z 5000 zł brutto = 488 zł)
rentowej: 1,50% pensji brutto (1,5% z 5 000 zł = 75 zł)
chorobowej: 2,45% pensji brutto (2,45% z 5 000 zł = 122,5 zł)

Następnie od kwoty wynagrodzenia odejmujemy obliczone składki (5000 – 488 – 75 -122,5 = 4 314,50 zł) i na podstawie otrzymanej kwoty obliczamy składkę zdrowotną, która wynosi 9%): 9% z 4 314,50 zł = 388,31 zł.

Nasza pensja po odjęciu składek wyniesie zatem:

4 314,50 zł – 388,31 zł = 3 926,19 zł

Obliczenie podatku dochodowego – umowa o pracę

W poprzednim kroku, po odliczeniu z wynagrodzenia wynoszącego 5 000 zł brutto, składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne otrzymaliśmy kwotę 3 926,19 zł.

Jeżeli przysługuje Ci zwolnienie z podatku dochodowego, np.:

kiedy masz mniej niż 26 lat,
kiedy masz co najmniej 4 dzieci,
powróciłeś/aś z co najmniej 3-letniego pobytu za granicą w ciągu ostatnich 4 lat,

3 926,19 zł będzie Twoją ostateczną kwota wynagrodzenia, czyli na rękę (netto).

Uwaga: Zwolnienie z podatku na wymienionych wcześniej warunkach obowiązuje jedynie do kwoty 85 528 zł rocznego dochodu.

Jeżeli jednak nie możesz skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego zostanie on obliczony w następujący sposób:

Aby wyliczyć podatek dochodowy musimy cofnąć się do kroku w którym obliczaliśmy składki na ubezpieczenie społeczne. Opodatkowaniu podlega kwota wynagrodzenia po odliczeniu składki emerytalnej, rentowej i chorobowej ale już NIE zdrowotnej. W naszym przypadku będzie to 4 314,50 zł.

Od tej kwoty odliczamy koszty uzyskania przychodu. To kwota ustalona odgórnie przez ustawodawcę, która ma nam zrekompensować np. koszty dojazdów do pracy. Wynosi ona 250 zł miesięcznie w przypadku pracy w miejscu zamieszkania i 300 zł przy pracy poza miejscem zamieszkania. Dla naszych obliczeń wykorzystamy kwotę 250 zł.

4 314,50 zł – 250 zł = 4 064,50 zł

12% z 4 064,50 zł = 488 zł (zaokrąglone do pełnych złotych)

3 926,19 (kwota wynagrodzenia po odliczeniu składki zdrowotnej) – 488 zł = 3 438,19 zł – to kwota wynagrodzenia netto (na rękę) jeżeli nie korzystasz ze zwolnienia z podatku

Obliczenie składek na ZUS – umowa zlecenie

W przypadku umowy zlecenie wysokość składek jest taka sama jak w przypadku umowy o pracę, jednak możliwych jest kilka schematów ich opłacania:

jeżeli praca na umowie zlecenie jest Twoim jedynym źródłem utrzymania lub podpisujesz umowę zlecenie z pracodawcą, u którego już pracujesz na umowę o pracę, lub jeżeli już pracujesz w innej firmie, ale uzyskujesz wynagrodzenie niższe niż minimalne – składki będą dokładnie takie same jak w przypadku umowy o pracę. Jedynie składka chorobowa jest dobrowolna – warto się jednak na jej opłacanie zdecydować, gdyż w przypadku rezygnacji z niej nie będziesz mógł/a skorzystać z zasiłku chorobowego (za czas spędzony na zwolnieniu tzw. L4 nie otrzymasz żadnego wynagrodzenia).
jeżeli pracujesz już w innej firmie niż ta z którą podpisujesz umowę zlecenie i uzyskujesz wynagrodzenie wyższe lub równe minimalnemu – od twojego wynagrodzenia brutto zostanie odliczona jedynie składka zdrowotna.
jeżeli jesteś studentem lub uczniem i masz poniżej 26 lat, od Twojego wynagrodzenia nie zostaną odliczone żadne składki.

Obliczenie podatku dochodowego – umowa zlecenie

Obliczenie podatku dochodowego w przypadku umów cywilnoprawnych wygląda podobnie jak w przypadku umowy o pracę. Jeśli jesteś zatrudniony/a na umowę zlecenie wysokość podatku do zapłaty będzie uzależniona od tego czy w danym przypadku konieczne jest opłacanie przez zleceniodawcę składek na ubezpieczenia społeczne (pomniejszają one kwotę dochodu do opodatkowania). Zamiast odliczenia od dochodu kwoty 250 zł lub 300 zł kosztów tak jak w przypadku umowy o pracę możesz jednak odliczyć koszty w wysokości 20% dochodu.

Przykładowo podatek dochodowy przy wynagrodzeniu 5 000 zł na umowie zlecenie będzie wynosić przy opłaceniu pełnych składek na ZUS w wysokości 685,50 zł:

kwota brutto minus składki: (5 000 zł – 685,50 zł = 4 314,50 zł); koszty uzyskania dochodu: (20% z 4 314,50 zł = 862,90 zł);
wynagrodzenie pomniejszone o składki minus koszty: (4 314,50 zł – 862,90 zł = 3 451,60 zł);
podatek dochodowy wyniesie: (12% z 3451,60 zł = 414 zł)

Pensja netto wyniesie: 5 000 zł (kwota brutto) – 685,50 zł (składki na ZUS) – 414 zł (podatek) – (9% z 4 314,50 zł = 388,31 zł)(składka zdrowotna) = 3 512,19 zł

Obliczenie podatku dochodowego – umowa o dzieło

Zdecydowanie najłatwiej jest obliczyć pensję netto przy umowie o dzieło. W tym przypadku nie są opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Różnicę między wynagrodzeniem brutto i netto stanowi jedynie podatek dochodowy. Tak jak w przypadku umowy zlecenie możliwe jest pomniejszenie kwoty dochodu o koszty wynoszące 20% kwoty brutto. W przypadku wynagrodzenia 5 000 zł brutto, kwota netto wyniesie zatem:

(20% z 5 000 zł = 1 000 zł) – koszty uzyskania przychodu
(5 000 zł – 1 000 zł = 4 000 zł) – podstawa opodatkowania
(12% z 4 000 zł = 480 zł) – wysokość podatku
(5 000 zł – 480 zł = 4 520 zł) – pensja netto

Ważne:

Jeżeli umowa o dzieło zawierana jest z pracodawcą u którego jesteś już zatrudniony/a na umowę o pracę, to umowa o dzieło podlega takiemu samemu „oskładkowaniu” jak umowa o pracę.
Na umowie o dzieło nie możesz skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego jeżeli masz mniej niż 26 lat.

Podsumowanie

W tym poście podałem jedynie kilka przykładów dotyczących obliczenia pensji netto oraz składników pensji brutto. Jeżeli chcesz sprawdzić co składa się na Twoją pensję, polecam Ci skorzystanie z kalkulatorów pensji online. Wystarczy wpisać w Google hasło „kalkulator pensji netto brutto” lub „kalkulator pensji umowa zlecenie”. Przy użyciu tych narzędzi możesz obliczyć wynagrodzenie w każdym możliwym wariancie z określonymi składkami lub ulgami podatkowymi.

Po przeczytaniu powyższego tekstu możesz się już również domyślić dlaczego w danych statystycznych lub ogłoszeniach o pracę podawana jest kwota brutto. Po prostu stosunek kwoty brutto do netto nie jest stały i może zależeć od wielu czynników.

Warto również wspomnieć, że pracodawca opłaca 12% podatku od każdej Twojej pensji. Jednak 30 tys. zł dochodu rocznie nie podlega opodatkowaniu. W związku z tym możesz się również spodziewać zwrotu podatku w wysokości około 3600 zł w roku następującym po tym, w którym podatek był opłacany (odliczany z Twojej pensji brutto).

Chciałbym także zaznaczyć, że temat jest złożony. A ponieważ nadmiar obliczeń może nieco przerażać, skupiłem się w tym poście na najpopularniejszych sytuacjach i starałem się przedstawić temat w możliwie najprostszy sposób. Zainteresowanym zdecydowanie polecam dostępne w Internecie kalkulatory wynagrodzeń. Również wart zainteresowania jest temat kosztów pracodawcy, które musi on odprowadzić do instytucji państwowych oprócz odliczeń z pensji brutto.

Powrót