Progi podatkowe brutto czy netto – co powinieneś brać pod uwagę?

Progi podatkowe brutto czy netto – co powinieneś brać pod uwagę? Już na wstępie warto jednoznacznie wskazać: w Polsce decydujące znaczenie przy ustalaniu progów podatkowych ma dochód brutto[2]. Oznacza to, że oceniając, czy przekraczasz dany próg i płacisz wyższą stawkę podatku, musisz brać pod uwagę kwotę brutto – czyli wysokość dochodu przed odliczeniem składek czy zaliczek podatkowych[1][2]. Poniżej znajdziesz szczegółowe wyjaśnienie, czym są progi podatkowe oraz dlaczego dochód brutto jest kluczowy w tej kwestii.

Czym są progi podatkowe?

Progi podatkowe określają granice dochodu, od których zależy wysokość stawki podatku dochodowego, według jakiej rozliczany jest podatnik w Polsce[1]. W roku 2025 obowiązują dwa progi: pierwszy do 120 000 zł rocznie (stawka 12%), drugi dla nadwyżki powyżej tej kwoty ze stawką 32%[1]. Dodatkowo, za sprawą podwyższonej kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł, osoby zarabiające tą kwotę lub mniej nie płacą podatku w ogóle[1].
Przekroczenie progu podatkowego jest zatem równoznaczne z przekroczeniem konkretnego pułapu dochodu brutto – nie po odjęciu podatków i składek, lecz jeszcze przed ich potrąceniem[2].

Dochód brutto a dochód netto – istotna różnica

Kluczową kwestią przy analizie progów podatkowych jest zrozumienie różnicy między dochodem brutto a dochodem netto. Dochód brutto to kwota zarobiona przed potrąceniem jakichkolwiek składek na ZUS czy podatku[2][3]. Natomiast dochód netto stanowi sumę pieniędzy, które otrzymujesz „na rękę”, czyli po wszystkich obowiązkowych odliczeniach wyliczonych z brutto[3].
W kontekście polskiego systemu podatkowego – i ustalania progów – niemal wyłącznie operuje się kwotami brutto[2]. To na tej wartości opiera się cały system określania przekroczenia progu oraz naliczania wyższej stawki podatkowej.

Jak ustalana jest wysokość progu podatkowego?

Procedura ustalania progu podatkowego rozpoczyna się od zsumowania rocznego dochodu brutto podatnika[1][2]. Następnie z tej kwoty odejmowane są składki ZUS oraz zaliczki na podatek, co prowadzi do wyliczenia dochodu netto, jednak to nie ta wartość decyduje o progu. W momencie gdy kwota brutto przekracza 120 000 zł w roku, od nadwyżki naliczana jest wyższa, 32-procentowa stawka podatku[1].
Kwota wolna od podatku (obecnie 30 000 zł) automatycznie redukuje podstawę, od której obliczany jest należny podatek, minimalizując końcową wartość podatku do zapłaty[1]. Jednak sam mechanizm progów bazuje wyłącznie na kwotach brutto.

Podsumowując: w sytuacji ustalania progu podatkowego, należy patrzeć wyłącznie na kwotę brutto, nie netto[2].

Brutto jako podstawa progów podatkowych – dlaczego?

Różnica między brutto a netto powstaje wskutek obligatoryjnych potrąceń (składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, zaliczki na podatek)[3]. Dla osób zatrudnionych na etacie wszystkie te obciążenia są obowiązkowe i mają wpływ na to, ile pieniędzy fizycznie trafia na konto pracownika – to jest wynagrodzenie netto[3].
Przepisy podatkowe regulują jednak, że decydującą wartością przy ustalaniu progu podatkowego jest zawsze przychód lub dochód brutto, bez względu na wartość odprowadzonych składek czy podatku dochodowego[2]. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli do dyspozycji pracownika pozostaje określona kwota „na rękę”, przekroczenie progu wylicza się na podstawie większej kwoty, tj. tej sprzed potrąceń.

Progi podatkowe a przedsiębiorcy – szczególny przypadek

Przedsiębiorcy w Polsce mają możliwość wyboru sposobu rozliczania podatku – mogą pozostać przy systemie progresywnym z progami podatkowymi lub wybrać podatek liniowy ze stawką 19%[2]. W systemie liniowym nie obowiązują progi i nie występuje kwota wolna od podatku, lecz z drugiej strony podatnik traci dostęp do wielu ulg i odliczeń przewidzianych dla rozliczenia progresywnego[2].

W przypadku samozatrudnionych, na realną kwotę netto może wpłynąć także możliwość uwzględnienia kosztów i ulg, co efektywnie przesuwa moment faktycznego przekroczenia progu podatkowego w praktyce finansowej firmy[2]. Niemniej, i w tym przypadku, system określania progów odnosi się wprost do kwoty brutto, która jest podstawą wyliczeń podatku dochodowego.

Dlaczego trzeba brać pod uwagę dochód brutto?

Dochód brutto jest jedyną miarodajną wartością służącą do oceny momentu przekroczenia progu podatkowego w Polsce[1][2]. To od wartości brutto (zarówno na etacie, jak i przy działalności gospodarczej) uzależnione jest, czy zaczniesz płacić wyższą stawkę podatku, czy podatek liczony będzie po stawce podstawowej.
Zrozumienie tego mechanizmu jest istotne dla planowania finansów, świadomego zarządzania zarobkami i kalkulacji ewentualnych podwyżek lub zmiany źródła dochodu. Niezależnie od różnic pomiędzy brutto a netto, skala podatkowa zawsze odnosi się wyłącznie do dochodu brutto[2].

Źródła:

1. https://direct.money.pl/artykuly/porady/progi-podatkowe-jakie-sa-progi-podatkowe-w-2021-roku-i-jak-zmieni-je-polski-lad
2. https://bizky.ai/blog/120-tysiecy-netto-czy-brutto-ile-wynosi-drugi-prog-podatkowy/
3. https://pomoc.ifirma.pl/pomoc-artykul/jak-wyliczyc-wynagrodzenie-netto/
4. https://firmove.pl/aktualnosci/finanse/podatki/drugi-prog-podatkowy-kogo-i-kiedy-dotyczy