Mobbing w miejscu pracy to zjawisko, którego rozpoznanie wymaga analizy zarówno zachowań w środowisku pracy, jak i konsekwencji psychofizycznych odczuwanych przez osobę narażoną na systematyczne nękanie. Szybkie zidentyfikowanie objawów mobbingu pozwala chronić zdrowie i przeciwdziałać dalszej eskalacji problemu.[1][3]
Czym jest mobbing?
Podstawową cechą mobbingu jest uporczywość i długotrwałość negatywnych działań skierowanych wobec pracownika. Mobbing to nie pojedynczy incydent, lecz wielomiesięczne lub wieloletnie nękanie, zastraszanie lub dyskryminacja przez przełożonych lub współpracowników, skutkujące izolacją, wykluczeniem, pogorszeniem stanu zdrowia i spadkiem jakości pracy.[1][3]
Na mobbing składają się przede wszystkim: celowe działanie na szkodę drugiej osoby, wielokrotność i powtarzalność tych zachowań oraz negatywny wpływ na dobrostan ofiary. Pracownik poddany mobbingowi przeżywa pogłębiające się napięcie, które ma swoje odzwierciedlenie w jego zdrowiu psychicznym, emocjonalnym i fizycznym.[3]
Fazy i mechanizmy mobbingu
Rozpoznanie mobbingu wymaga zrozumienia, że rozwija się on etapami. Wyróżnia się fazę konfliktu nierozwiązanego, w której dochodzi do narastającego napięcia i pojawiają się pierwsze psychosomatyczne objawy u osoby będącej celem nękania.[1]
W kolejnej fazie następuje eskalacja wrogości: pojawiają się celowe, coraz ostrzejsze ataki, agresywne zachowania i stopniowa izolacja w grupie. Nierzadko faza konfliktu przechodzi bezpośrednio w etap otwartej agresji i wykluczenia.[1]
Mechanizm działania mobbera jest ukierunkowany na podważenie pozycji i zaufania do siebie u ofiary, prowadząc do jej marginalizacji w środowisku pracy. Proces ten charakteryzuje się narastającą częstotliwością i intensywnością działań przemocowych.[1][3]
Formy i rodzaje mobbingu
Mobbing przybiera różne postaci: psychiczne nękanie (groźby, poniżanie, ośmieszanie), izolację (wykluczanie z zespołu, celowe ignorowanie), podważanie kompetencji (deprecjonowanie pracownika), manipulację zakresem obowiązków (przeciążanie lub ograniczanie zadań), a także publiczne kompromitowanie.[2][3][4]
Występują zarówno jawne, jak i ukryte formy mobbingu. Do jawnych należy otwarta krytyka, krzyk i wulgaryzmy, natomiast przejawy ukryte obejmują omijanie pracownika w rozmowach, rozprzestrzenianie plotek oraz manipulowanie organizacją pracy.[2]
Kluczowe objawy mobbingu
Najbardziej charakterystycznym znakiem mobbingu jest systematyczność i długotrwałość negatywnych działań skierowanych przeciwko jednej osobie. Ofiara wielokrotnie doświadcza naruszeń swoich granic – są to działania przemyślane i powtarzalne.[1][3]
Występują istotne skutki psychofizyczne – przewlekły stres, spadek satysfakcji z pracy, zaburzenia snu, bóle głowy, rozdrażnienie, przygnębienie, a nawet zaburzenia lękowe czy depresja.[3] Pogarsza się motywacja, efektywność i samopoczucie psychiczne, a czasem niezbędna staje się zmiana miejsca zatrudnienia.
Jednocześnie w otoczeniu widoczna jest izolacja ofiary od zespołu, jej regularne pomijanie oraz podważanie kompetencji w oczach innych współpracowników, co jeszcze bardziej pogłębia poczucie wykluczenia.[1][2]
W praktyce rozpoznanie mobbingu opiera się na zaobserwowaniu ciągłego nękania na tle osobistym lub zawodowym, występującego na tle wcześniej nierozstrzygniętego konfliktu, oraz powiązanych z tym zmian w zachowaniu i samopoczuciu pracownika.[1][3]
Wpływ mobbingu na zdrowie i zespół
Długofalowe skutki mobbingu to wzrost poziomu stresu, ryzyko wypalenia zawodowego, pojawienie się zaburzeń psychosomatycznych, tj. bezsenność, spadek odporności czy problemy żołądkowo-jelitowe.[3]
Negatywne następstwa są odczuwalne nie tylko przez ofiarę, ale także całą grupę – pojawia się pogorszenie atmosfery w pracy, rośnie rotacja pracowników, obniża się zaufanie i integracja w zespole, a klimat organizacyjny ulega destabilizacji.[1]
Zjawisko mobbingu dotyczy różnych branż, w tym środowisk o specyfice utrudniającej jego identyfikację, np. w policji.[4]
Najważniejsze elementy rozpoznania mobbingu
Kluczowe w identyfikacji mobbingu są: długotrwałość i uporczywość działań mobbera, dostrzegalne skutki psychiczne i fizyczne u pracownika, izolacja i pomijanie w życiu służbowym oraz podważanie kompetencji, czyli ciągła próba zdeprecjonowania pozycji ofiary.[1][2][3]
Oceniając sytuację należy zwrócić uwagę na częstotliwość powtarzania się danych zachowań, konsekwencje zdrowotne oraz atmosferę i relacje w zespole. Istotne są mierzalne wskaźniki stresu i psychosomatycznych objawów u pracownika.[1][3]
Rozpoznanie mobbingu stanowi istotny krok w kierunku ochrony praw pracowniczych, zdrowia psychicznego i fizycznego oraz poprawy jakości funkcjonowania całego zespołu.
Źródła:
- https://www.dolmed.pl/poradnik-pacjenta/mobbing-i-jego-fazy/
- https://betterworkplace.pl/blog/mobbing-w-pracy-definicja-przyklady-skutki-i-rodzaje/
- https://www.luxcontrol.pl/blog/co-to-jest-mobbing
- https://interviewme.pl/blog/mobbing-w-pracy
Korepetycje z życia to portal edukacyjny poświęcony praktycznej wiedzy, której nie znajdziesz w podręcznikach szkolnych. Publikujemy konkretne poradniki z zakresu prawa, kariery, finansów, psychologii i biznesu – wszystko po to, żeby dorosłe życie stało się mniej skomplikowane.